Hộp đen máy bay là gì và tại sao cần tìm nó sau mỗi vụ tai nạn?

Khi có tai nạn máy bay, hộp đen sẽ là vật người ta tìm kiếm đầu tiên để phục vụ công tác thu thập thông tin, dữ liệu trước thời điểm xảy ra tai nạn. Buồng lái của phi công trên máy bay cũng có một thiết bị ghi âm các cuộc nói chuyện của tổ bay. Thiết bị ghi âm này và hộp đen, giúp tìm ra nguyên nhân dẫn đến tai nạn, ngay cả khi chuyến bay không còn một ai sống sót. Vì vậy, sau mỗi vụ tại nạn máy bay, thứ được người ta quan tâm tìm kiếm nhất chính là hộp đen. Chúng ta hãy cùng theo dõi bài viết dưới đây để tìm hiểu rõ hơn về tầm quan trọng của chiếc hộp đen trên những chiếc máy bay này.

Trong những năm gần đây, có rất nhiều những vụ tai nạn máy bay thảm khốc xảy ra. Đặc biệt năm 2014, có đến hơn 1.300 người đã thiệt mạng vì tai nạn máy bay, có thể nói đây là một trang sử quá đen tối của nghành hàng không thế giới. Mới đây nhất, ngày 9/3/2015 một vụ một vụ tai nạn máy bay thảm khốc khác lại xảy ra tại Pháp, cướp đi sinh mạng của 150 người bao gồm 144 hành khách và 6 người trong phi hành đoàn.

Chuyến bay MH370 của hãng hàng không Malaysia Airlines hơn một năm về trước đến nay vẫn là một bí ẩn của lịch sử hàng không. Sau các công tác khắc phục hậu quả của vụ tai nạn, việc tìm thấy và phân tích hộp đen đã cung cấp cho chúng ta những thông tin quý giá nhưng cũng vô cùng bất ngờ về nguyên nhân của vụ việc. Cơ trưởng, cơ phó đã làm những gì, nói những gì, tình trạng của máy bay khi đó ra sao, được điều khiển như thế nào,… tất cả đều được tiết lộ từ những dữ liệu từ vật thế bí ẩn mang tên “Hộp đen”. Vậy phải chăng nếu không có thiết bị này, tất cả những điều trên sẽ chẳng bao giờ có lời giải đáp? Vậy hộp đen máy bay là gì, và tại sao nhất định phải tìm được nó sau mỗi vụ tai nạn máy bay.

HỘP ĐEN MÁY BAY LÀ GÌ?

Hộp đen - thực chất không phải để nói về màu sắc của chiếc hộp. Thiết bị này thực chất có màu da cam, màu sắc này được dùng để các đội cứu hộ có thể tìm thấy được dễ dàng hơn.

Hộp đen cho máy bay là hộp lưu trữ thông tin của chuyến bay nhằm nâng cao độ an toàn của máy bay. Để hộp đen có thể tồn tại, nguyên vẹn trong trường hợp có sự cố xảy ra với máy bay, vỏ thiết bị được làm bằng vật liệu siêu cứng chống va đập, không bắt lửa. Nó có dạng hình hộp, kích thước khoảng 20 cm x 30 cm, được đặt ở một nơi an toàn nhất trên máy bay và thường là ở đuôi máy bay để giảm thiểu các tác động khi máy bay rơi . Thông thường hộp đen có thể chịu được nhiệt độ cao tới 1.100 dộ C trong 30 phút liên tục và ngâm dưới độ sâu lên tới 6.100m trong 30 ngày. Trong điều kiện hoạt động bình thường, hộp đen giúp người quản lý bay rút kinh nghiệm sau mỗi chuyến bay thông qua thông tin hành trình thu thập được.

Vị trí đặt hộp đen. Ảnh: BBC

Mỗi thiết bị báo tín hiệu có khả năng phát các sóng siêu âm mỗi giây một lần và liên tục trong khoảng thời gian này. Đây chính là thời gian các đội tìm kiếm hộp đen phải tận dụng nhằm xác định ra chúng, trước khi mất hoàn toàn khả năng tìm kiếm.

TẠI SAO PHẢI TÌM KIẾM CHÚNG?

Như đã nói ở trên, khi có tai nạn máy bay, hộp đen sẽ là vật người ta tìm kiếm đầu tiên để phục vụ công tác thu thập thông tin, dữ liệu trước thời điểm xảy ra tai nạn. Nó giúp cho việc cứu hộ các nạn nhân hay tìm ra nguyên nhân và hậu quả khắc phục những tai nạn có thể xảy ra sau này.

"Mổ" hộp đen.

“Hộp đen ngày nay đã được cải tiến nhiều, gồm 2 phần chính: thiết bị ghi dữ liệu chuyến bay (FDR) và thiết bị ghi âm buồng lái (CVR). Các thông tin hành trình mà hộp đen ghi lại bao gồm tất cả hoạt động các máy bay từ khi bắt đầu cất cánh. FDR được nối với các thiết bị cảm ứng đặt ở nhiều nơi trên máy bay cung cấp các thông số thay đổi theo thời gian về hướng di chuyển, về tốc độ, về độ cao của máy bay, chênh lệch áp suất, điều khiển của tay lái, tình trạng nhiên liệu... Mỗi thông tin được ghi lại dưới dạng đường lỗ trong một dải kim loại mỏng. Thiết bị ghi này (FDR) được đặt chắc chắn trong một chiếc hộp để chống va đập, rất kín và không bắt lửa. Trong trường hợp tai nạn nó vẫn được bảo vệ nguyên vẹn. Riêng CVR được nối với những micro đặt trong buồng lái để ghi lại những âm thanh (như lời nói, tiếng bật công tắc, tiếng gõ cửa...). Thường có 4 cái, đặt trên đầu phi công chính, phi công phụ, phi công thứ 3 (nếu có) và ở giữa buồng lái. FDR có thể ghi dữ liệu 25 giờ và CVR thì ghi trong khoảng 2 giờ.”, theo Wikipedia.

Khi tìm thấy hộp đen, các điều tra viên sẽ phải phân tích các bản ghi. Quá trình này có thể sẽ mất hai hoặc ba ngày tuỳ vào độ dài của chuyển bay cũng như độ phức tạp trong bảo mật. Hiện nay mới chỉ vài quốc gia trên thế giới có trình độ công nghệ để thực hiện việc này, gồm Mỹ, Canada, Australia, Anh và Pháp.

Tầm quan trọng của hộp đen thực chất cũng chỉ phát huy sau khi máy bay gặp nạn. Còn nếu mọi thứ diễn ra ổn định, có lẽ người ta cũng chẳng cần biết hộp đen là gì.

Với trình độ khoa học phát triển, mạng truyền thông qua sóng vệ tinh hoàn toàn có thể thu nhận và lưu trữ dữ liệu của hầu hết các chuyến bay trên khắp thế giới. Công nghệ này đã được triển khai trên hàng trăm máy bay trên khắp thế giới. Tuy vậy, con số này vẫn là quá nhỏ so với mạng lưới máy bay và đường bay trên khắp toàn cầu.

Hầu hết các hãng hàng không vẫn duy trì sử dụng hộp đen là bởi chi phí nâng cấp quá cao. Theo một nghiên cứu từ năm 2002, mỗi hàng hàng không Mỹ có thể sẽ phải bỏ ra thêm khoảng 300 triệu USD mỗi năm để duy trì mạng lưới truyền tải dữ liệu toàn cầu này. Trong khi đó, số vụ tai nạn xảy ra đối với mỗi hàng là không nhiều, và nếu có thì chi phí khắc phục cũng nhẹ nhàng hơn rất nhiều so với chi phí duy trì mạng lưới đắt đỏ trên.

Gợi ý cho bạn